Εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια

Ο τομέας των κτιρίων και των μεταφορών αποτελούν τους μεγαλύτερους καταναλωτές ενέργειας στη χώρα. Τα κτίρια στην Ελλάδα ευθύνονται περίπου για το 36% της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης (40% ο μέσος όρος της συνολικής ενεργειακής κατανάλωσης στην Ευρωπαϊκή Ένωση) ενώ, κατά την περίοδο 2000–2005, αύξησαν την ενεργειακή τους κατανάλωση κατά περίπου 24%, μία από τις μεγαλύτερες αυξήσεις στην Ευρώπη. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, όπου η απώλεια ενέργειας στον κτιριακό τομέα είναι αυξημένη προκαλώντας σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οικονομική επιβάρυνση στους ιδιοκτήτες, η ανάγκη για μία κατοικία ενεργειακά αποδοτική γίνεται ολοένα και πιο επιτακτική.

Ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους τα ελληνικά κτίρια είναι ιδιαιτέρως ενεργοβόρα είναι η παλαιότητά τους και η μη ενσωμάτωση σύγχρονης τεχνολογίας σε αυτά, λόγω έλλειψης σχετικής νομοθεσίας τα τελευταία 30 χρόνια. Περισσότερα από αυτά τα κτίρια αντιμετωπίζουν θέματα όπως:

• μερική ή παντελή έλλειψη θερμομόνωσης

Η εξοικονόμηση ενέργειας από κάθε επέμβαση στο κέλυφος του κτιρίου, εξαρτάται από τη χρήση του κτιρίου, τα αρχιτεκτονικά του χαρακτηριστικά και το κλίμα της περιοχής. 

Όλα τα κτίρια που κατασκευάστηκαν στην Ελλάδα μετά το 1980 είναι μονωμένα βάσει του Κανονισμού Θερμομόνωσης, όμως σχεδόν όλα τα κτίρια που έχουν κατασκευαστεί πριν το 1980 ( σχεδόν το 82% των κτιρίων στην Ελλάδα) δεν έχουν μόνωση. 

• παλαιάς τεχνολογίας κουφώματα (πλαίσια/μονοί υαλοπίνακες)

Για παράδειγμα τα κουφώματα έχουν σημαντικό ρόλο στην ενεργειακή κατανάλωση για θέρμανση και ψύξη των χώρων γιατί από αυτά μεταφέρεται μεγάλη ποσότητα ενέργειας. Το χειμώνα χάνεται θερμότητα από μέσα προς τα έξω, ενώ το καλοκαίρι εισέρχεται θερμότητα από το ζεστό εξωτερικό περιβάλλον. Η διαδικασία αυτή μπορεί να ελαχιστοποιηθεί με τη χρήση κατάλληλα κατασκευασμένων, ενεργειακά αποδοτικών παραθύρων.

Η αντικατάσταση παλιών κουφωμάτων με μονά κρύσταλλα από καινούργια με διπλά, αξιολογημένα με το πρότυπο Energy-Star πράγματι συμβάλλει στην εξοικονόμηση ενέργειας. Ωστόσο, τα οφέλη εξαρτώνται από το μέγεθος και τον αριθμό των παραθύρων του σπιτιού, τον προσανατολισμό τους και τις προεξοχές ή σκεπές που τα σκιάζουν, την περιοχή που βρίσκεται η κατοικία και την κλιματική ζώνη. Στην Ελλάδα, από την ισχύ του Κανονισμού Θερμομόνωσης του 1979 είναι υποχρεωτική η χρήση διπλών υαλοπινάκων σε νέα κτίρια, έτσι ώστε να πληρούνται οι απαιτήσεις του Κανονισμού. Για τα παλαιά κτίρια, κτισμένα εν γένει πριν το 1979, η αντικατάσταση των μονών υαλοπινάκων με διπλούς, με πιθανή αντικατάσταση και των κουφωμάτων, αποτελεί μια σημαντική τεχνική εξοικονόμησης ενέργειας. Η αντικατάσταση των παλιών παραθύρων με νέα, ενεργειακά αποδοτικά με διπλά τζάμια, αν και έχει κάποιο κόστος, μπορεί να ανατρέψει κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό την κακή ενεργειακή απόδοση του κτιρίου, με πολλαπλά οφέλη, ενεργειακά-περιβαλλοντικά και οικονομικά.

• ελλιπή ηλιοπροστασία των νότιων και δυτικών όψεών τους,

Ο προσανατολισμός αλλά και ο σχεδιασμός των κτιριακών εγκαταστάσεων θα πρέπει να γίνεται με σκοπό την ενεργειακή εξοικονόμηση. Θα πρέπει να εξετάζεται η θέση του κτιρίου ως προς την ανατολή και τη δύση του ηλίου (ανατολικό-μεσημβρινό) και να γίνονται οι κατάλληλες επεμβάσεις με σκοπό τον θερμική άνεση και τη ελαχιστοποίηση των θερμικών απωλειών του κτιρίου με κατάλληλες τεχνικές. Στα πλαίσια αυτά η βιοκλιματική αρχιτεκτονική επιβάλει τον σχεδιασμό κτιρίων και χώρων (εσωτερικών και εξωτερικών-υπαίθριων) με βάση το τοπικό κλίμα, με σκοπό την εξασφάλιση συνθηκών θερμικής και οπτικής άνεσης, αξιοποιώντας την ηλιακή ενέργεια και άλλες περιβαλλοντικές πηγές αλλά και τα φυσικά φαινόμενα του κλίματος. Βασικά στοιχεία του βιοκλιματικού σχεδιασμού αποτελούν τα παθητικά συστήματα που ενσωματώνονται στα κτίρια με στόχο την αξιοποίηση των περιβαλλοντικών πηγών για θέρμανση, ψύξη και φωτισμό των κτιρίων. 

• μη επαρκή αξιοποίηση του υψηλού ηλιακού δυναμικού της χώρας,

Η κατανάλωση ενέργειας για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης (μπάνιο, πλύσιμο, κλπ) αντιπροσωπεύει ένα σοβαρό ποσοστό (περίπου 10-15%) επί της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας στα κτίρια (κατοικίες, ξενοδοχεία, νοσοκομεία, αθλητικά κέντρα, κλπ)

Για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης χρησιμοποιούνται κυρίως πετρέλαιο ή φυσικό αέριο (μπόϊλερ συνδεδεμένο με λέβητα), ηλεκτρισμός (ηλεκτρικός θερμοσίφωνας) και Ηλιακή Ενέργεια (Ηλιακοί θερμοσίφωνες ή Κεντρικά Ηλιακά Συστήματα). Τα ηλιακά θερμικά συστήματα είναι τα πλέον αποδοτικά σε ενεργειακό όφελος και όταν η εγκατάσταση τους είναι εφικτή παρουσιάζουν πολλά πλεονεκτήματα έναντι άλλων τεχνολογιών:

• Παρέχουν ζεστό νερό χρήσης σχεδόν δωρεάν. Μία τυπική οικιακή εγκατάσταση εξοικονομεί περίπου 1400 kWh ηλεκτρικής ενέργειας ετησίως. Αυτή η ποσότητα ενέργειας αντιστοιχεί σε τουλάχιστον 70% των ετήσιων αναγκών μίας τετραμελούς οικογένειας σε ζεστό νερό χρήσης.

• Έχουν οικονομικό όφελος για τον χρήστη. Στη διάρκεια ζωής του συστήματος ο χρήστης όχι μόνο παίρνει πίσω τα χρήματά του αλλά έχει και σημαντικό οικονομικό όφελος. 
• Μπορεί να επιτευχθεί περισσότερη εξοικονόμηση με χρήση της ηλιοθερμίας τόσο για την παραγωγή ζεστού νερού χρήσης όσο και για την κάλυψη μέρους των απαιτήσεων θέρμανσης των κτηρίων μέσω συνδυαστικών συστημάτων. Το ηλιακό σύστημα συνδυασμένης θέρμανσης χώρου (ΘΧ) και ζεστού νερού χρήσης (ΖΝΧ), είναι ένα σύστημα που εκμεταλλεύεται τη θερμική ενέργεια που παράγεται από τους ηλιακούς συλλέκτες. Με αυτόν τον τρόπο θερμαίνεται το νερό χρήσης και επιπλέον το νερό που κυκλοφορεί στο σύστημα θέρμανσης.

• Προστατεύουν το περιβάλλον (χρησιμοποιούν μια ανεξάντλητη πηγή ενέργειας και δεν παράγουν ρύπους).

Βέβαια σημαντική παράμετρος, που καθορίζει την ενεργειακή απόδοση ενός κτηρίου, είναι η συμπεριφορά των ενοίκων. Η ελλιπής ενημέρωση των χρηστών-κατοίκων σε θέματα ορθολογικής χρήσης και διαχείρισης της ενέργειας, οδηγεί συχνά σε σπάταλες συμπεριφορές όπως η εγκατάσταση μεμονωμένων κλιματιστικών συστημάτων χωρίς μελέτη, η χρήση συσκευών χαμηλής απόδοσης, ή μη συντήρηση του συστήματος θέρμανσης, κ.α.

Με την Οδηγία 2002/91/ΕΚ η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε ένα σημαντικό βήμα για την εξοικονόμηση ενέργειας στα κτίρια. Στα πλαίσια της Οδηγίας προβλέπεται ο έλεγχος της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων και η έκδοση πιστοποιητικού μέσω του οποίου ο αγοραστής ή ενοικιαστής θα έχει την δυνατότητα να γνωρίζει την κατανάλωση του κτιρίου, όπως γνωρίζει σήμερα την κατανάλωση του αυτοκινήτου σε καύσιμα. Η ενεργειακή απόδοση λαμβάνει υπόψη παράγοντες όπως η θέρμανση, το ζεστό νερό, ο κλιματισμός, ο φωτισμός και τα χαρακτηριστικά του κελύφους, με επίκεντρο τις ενεργειακές απώλειες και τα ενεργειακά οφέλη.

πηγή: 

cres.gr